سگ دست چیست؟
در هر خودرویی سیستم جلوبندی یکی از مهم‌ترین بخش‌های فنی خودرو محسوب می‌شود که تأثیر مستقیمی بر عملکرد، پایداری و راحتی رانندگی دارد. این سیستم شامل مجموعه‌ای از قطعات است که وظیفه کنترل حرکات چرخ‌ها، جذب ضربات ناشی از ناهمواری‌های جاده و ایجاد تعادل بین بدنه و مسیر حرکت را بر عهده دارند. سیستم تعلیق، سیستم چرخ و سیستم فرمان سه جزء اصلی تشکیل‌دهنده جلوبندی هستند که به طور هماهنگ با یکدیگر کار می‌کنند.
یکی از قطعات کلیدی در این مجموعه سگ‌دست است که در کنار شغال‌دست نقش مهمی در عملکرد سیستم تعلیق و فرمان دارد. در ادامه به بررسی دقیق سگ‌دست، وظایف و انواع آن خواهیم پرداخت.
سیستم جلوبندی خودرو چیست؟
جلوبندی به مجموعه‌ای از قطعات مکانیکی گفته می‌شود که در قسمت جلویی خودرو قرار دارند و ارتباط مستقیمی با چرخ‌ها، سیستم تعلیق و سیستم فرمان برقرار می‌کنند. این سیستم وظیفه دارد تا تعادل خودرو را حفظ کند، ضربات ناشی از ناهمواری‌های جاده را جذب کند و امکان فرمان‌پذیری دقیق را فراهم سازد.
ارتباط سیستم تعلیق، فرمان و چرخ‌ها با جلوبندی
جلوبندی خودرو با همکاری سه سیستم اصلی به عملکرد مطلوب می‌رسد:
- سیستم تعلیق: جذب ضربات جاده و افزایش راحتی سرنشینان. (آشنایی با سیستم تعلیق)
- سیستم چرخ: تأمین حرکت و ارتباط خودرو با سطح جاده.
- سیستم فرمان: هدایت خودرو و تغییر جهت چرخ‌ها.
برخی از قطعات جلوبندی در هر سه این سیستم‌ها تأثیر دارند و وظایف متعددی را بر عهده می‌گیرند.
سگ‌دست وظایفی دارد؟
سگ‌دست یکی از مهم‌ترین قطعات سیستم جلوبندی است که نقش کلیدی در اتصال قطعات مختلف ایفا می‌کند. این قطعه در محل اتصال چرخ، سیستم تعلیق و سیستم فرمان قرار دارد و حرکت چرخ‌ها را کنترل می‌کند. به عبارتی دیگر، سگ‌دست به‌عنوان یک لولا عمل کرده و امکان چرخش چرخ‌ها را در جهات مختلف فراهم می‌سازد.
سگ‌دست معمولاً از جنس چدن یا آلیاژهای فولادی ساخته می‌شود تا در برابر فشار و ضربات ناشی از حرکت مقاومت کافی داشته باشد.
وظایف سگ‌دست
- نگهداری و استحکام چرخ‌ها
- ایجاد اتصال میان دیسک‌های ترمز، فرمان، توپی چرخ و سایر قطعات مرتبط
- نقطه اتصال میل کمک در سیستم تعلیق مک‌فرسون
- امکان چرخش چرخ‌ها در جهت مورد نظر راننده
- یاتاقان‌بندی چرخ‌ها و کاهش اصطکاک
ساختار و نحوه عملکرد سگ‌دست
سگ‌دست به وسیله یک پین یا محور روی شاسی خودرو نصب می‌شود و به این ترتیب قابلیت حرکت نسبت به آن را دارد. دو سر سگ‌دست نیز متحرک بوده و امکان حرکت به چپ و راست را برای چرخ‌ها فراهم می‌کند. این قطعه معمولاً از طریق کمک‌فنرها و سیبک‌ها به طبق‌های سیستم تعلیق متصل می‌شود و از طریق آن‌ها، نیروی وارد شده از جاده را به بدنه خودرو منتقل می‌کند.
در سیستم‌های تعلیق مختلف، ممکن است طراحی سگ‌دست متفاوت باشد، اما اصول عملکرد آن تقریباً در تمامی خودروها یکسان است.
انواع سگ‌دست و تفاوت آن‌ها
سگ‌دست‌ها در مدل‌ها و اندازه‌های مختلف برای خودروهای گوناگون ساخته می‌شوند. طراحی و زاویه‌بندی این قطعه با توجه به موقعیت قرارگیری آن در خودرو متفاوت است. اما در یک تقسیم‌بندی کلی، سگ‌دست به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
سگ‌دست چرخ‌های جلو
در خودروهایی که چرخ‌های جلو قابلیت چرخش و فرمان‌پذیری دارند، سگ‌دست به‌گونه‌ای طراحی شده است که امکان تغییر زاویه چرخ را فراهم کند.
در این نوع، سگ‌دست معمولاً دارای بازوهای اتصال به میل فرمان است.
سگ‌دست چرخ‌های عقب
در چرخ‌های عقب که ثابت هستند و وظیفه هدایت خودرو را بر عهده ندارند، طراحی سگ‌دست ساده‌تر است و نیازی به بازوی فرمان‌پذیر ندارد.
این نوع سگ‌دست معمولاً به توپی چرخ و سیستم تعلیق متصل می‌شود.
شغال‌دست و ارتباط آن با سگ‌دست
در کنار سگ‌دست، قطعه‌ای دیگر به نام شغال‌دست نیز وجود دارد که در سیستم جلوبندی برخی خودروها مورد استفاده قرار می‌گیرد. شغال‌دست نقش مکمل سگ‌دست را ایفا کرده و به تعادل بهتر خودرو و کاهش ضربات وارده به سیستم تعلیق کمک می‌کند.
تفکیک بین سگ‌دست جلو و عقب
سگ‌دست‌ها در خودروهای مختلف از نظر اندازه، طراحی و عملکرد تفاوت‌هایی دارند که بسته به موقعیت نصب در خودرو تعیین می‌شود:
- سگ‌دست چرخ جلو: علاوه بر وظایف ذکرشده، این قطعه مسئول ایجاد زاویه جهت‌دهی چرخ‌ها نیز می‌باشد.
- سگ‌دست چرخ عقب: در این حالت، چون چرخ‌ها ثابت هستند و نقش فرمان‌دهی ندارند، طراحی آن ساده‌تر بوده و نیازی به قابلیت تغییر زاویه ندارد.
ساختار سگ‌دست چرخ جلو
سگ‌دست چرخ جلو علاوه بر انتقال نیرو و استحکام، عملکرد چندمرحله‌ای در سیستم انتقال قدرت و جلوگیری از ورود آلودگی دارد. اجزای اصلی آن عبارتند از:
پلوس و کاور پلوس: پلوس، که وظیفه انتقال نیرو از گیربکس به چرخ‌ها را بر عهده دارد، در مرکز سگ‌دست نصب می‌شود. سپس یک کاور لاستیکی و ارتجاعی به عنوان پوشش، از نشست گرد و غبار و آلودگی در محل اتصال جلوگیری می‌کند.
بلبرینگ چرخ: این قطعه شامل دو بخش ثابت و متحرک است. بخش متحرک، که با استفاده از دو ردیف ساچمه به چرخش می‌پردازد، به گونه‌ای روی سگ‌دست نصب می‌شود که حرکت آزادانه چرخ را تضمین کند. بخش ثابت نیز با استفاده از پیچ و مهره یا سوراخ‌های رزوه‌ای به قطعه متصل می‌شود.
دیسک ترمز: دیسک ترمز که به قسمت متحرک بلبرینگ سوار شده است، دارای یک کاور محافظ است که به تثبیت و بهبود عملکرد سیستم ترمز کمک می‌کند. اجزای نصب شده بر روی سگ‌دست به ترتیب باعث انتقال نیرو از رینگ و لاستیک به سیستم ترمز می‌شوند.
ویژگی‌های سگ‌دست چرخ عقب
در مورد سگ‌دست‌های چرخ عقب، ساختار به دلیل حذف برخی از اجزای انتقال نیرو مانند پلوس و اتصالات مربوط به بلبرینگ ساده‌تر است. در نتیجه، طراحی آن به شکل مخروطی درمی‌آید. این نوع سگ‌دست‌ها معمولاً در خودروهایی که از دو دیفرانسیل استفاده می‌کنند طراحی شده تا پلوس از مرکز آن‌ها عبور کند و عملکرد بهینه‌ای ارائه دهد.
علائم خرابی و آسیب به سگ‌دست
اگرچه سگ‌دست به عنوان یکی از قطعات با استهلاک کم شناخته می‌شود، اما در اثر ضربه، فشارهای غیرمعمول یا تصادفات ممکن است دچار آسیب شود. برخی از علائم خرابی آن عبارتند از:
- کشیده شدن فرمان به یک سمت: عدم تعادل در زاویه چرخ‌ها که می‌تواند به آسیب به طبق‌ها و فنرها منجر شود.
- اختلال در هندلینگ خودرو: کاهش دقت و کنترل چرخ‌ها در هنگام رانندگی که نشانه‌ای از فرسودگی یا آسیب به سگ‌دست است.
در این موارد با توجه به قیمت مناسب و دسترسی آسان به این قطعه، تعویض آن معمولاً توصیه می‌شود.
شغال‌دست: نقش تکمیلی در سیستم جلوبندی
شغال‌دست قطعه‌ای است که از ظاهر خود چنین نامگذاری شده و به عنوان یک پل اتصال بین سگ‌دست و سایر اجزای سیستم فرمان و تعلیق عمل می‌کند. وظیفه اصلی شغال‌دست، انتقال نیرو و اتصال سیبک فرمان، میل فرمان و میل کمک به سگ‌دست است. مشابه سگ‌دست، شغال‌دست نیز از جنس چدن ساخته می‌شود و در صورت آسیب به دلیل ضربه یا فشار، نیاز به تعویض دارد.
چیناپ مرجع تخصصی لوازم یدکی خودروهای چینی
